Funkcje makroskładników

Białka pełnią głównie funkcję strukturalną i funkcjonalną, reszta niewykorzystana ilość białka bierze udział w procesach energetycznych  lub zostaje wydalona. Niestety białko jest niezwykle słabym paliwem energetycznym, możemy z niego uzyskać trzykrotnie mniej efektywnej energii niż z węglowodanów i dziewięciokrotnie mniej niż z tłuszczów. Jeżeli organizm nie otrzyma odpowiedniej ilości kalorii w stosunku do spożytego białka, wówczas cześć tego białka może zostać wykorzystana na cele energetyczne zamiast budulcowe. Niskie spożycie węglowodanów powoduje, że ustrój szybciej zużywa zapasy glikogenu (materiał zapasowy, odpowiednik skrobi u roślin) w mięśniach i wątrobie, co w konsekwencji prowadzi do zwiększonego spalania białek. Proces ten jest bardzo energochłonny  dla organizmu, a w jego trakcie powstają szkodliwe produkty uboczne, które obciążają wątrobę i nerki. Jego efektem  jest też zaburzenie równowagi kwasowo – zasadowej. Aby ją utrzymać organizm zużywa duże ilości mikroskładników (tutaj buforów) takich jak na przykład wapń i magnez co może prowadzić do ich niedoboru i znanych powszechnie chorób (np. osteoporozy). Dlatego przyjmuje się, że muszą zostać zachowane odpowiednie proporcje pomiędzy ilością białka a podażą kalorii ze źródeł poza białkowych.

Tłuszcze dają energię, biorą udział w budowie hormonów, układu nerwowego, transportową dla witamin, ale pełnią także rolę strukturalną błon komórkowych oraz funkcjonalną. Zbyt duża ich podaż prowadzi jednak do wielu chorób układu krążenia, nadwagi, oraz obciąża narządy wewnętrzne (szczególnie wątrobę, pęcherzyk żółciowy i trzustkę). Niezwykle istotne jest przyjmowanie wysokiej jakości tłuszczy – świeżo tłoczonych i nierafinowanych. W przeciwnym razie, jak ma to miejsce na przykład w przypadku tłuszczy „trans” dochodzi do uszkodzenia błon komórkowych. Nieodpowiednie proporcje pomiędzy tłuszczami i białkami spowalnia trawienie białek, szczególnie pochodzenia zwierzęcego. Tłuszcze podobnie jak białka trawią się dużo lepiej w obecności dużej ilości warzyw zielonych i nieskrobiowych.

Węglowodany dzielimy na złożone – polisacharydy (skrobia, inulina), a także błonnik (np. celuloza) oraz proste (np. fruktoza, glukoza). Potrzebujemy glikozy, aby żyć. Nasz mózg potrzebuje około 130 g glukozy dziennie.

Węglowodany są głównym źródłem energii, której podaż zależy od kilku czynników:

1. budowy ciała (somatotypu)
2. składu naszego ciała (ciało szczupłe, tłuszcz, woda, masa mięśniowa)
3. aktywności psycho-fizycznej
4.  intensywności, częstotliwości i czasu trwania aktywności fizycznej
5.  wieku i etapu życia
6. poziomu innych makroskładników
7. genetyki

Niezwykle ważne jest przyjmowanie węglowodanów nierafinowanych, naturalnych. Przyczynia się to do powolnego uwalniania się insliny.

Bibliografia:

1. Jan Gawęcki „Żywienie człowieka, podstawy nauki o żywieniu”, Wydawca: PWN, Rok wydania: 2012
2. Exercise, aging and protein metabolizm, W.J. EVANS, Human Physiology Laboratory, USDA Human Nutrition Research Center on Aging, Tufts University, 711 Washington Street, Boston, MA 02111, U.S.A.
3. https://ec.europa.eu/food/sites/food/files/safety/docs/sci-com_scf_out64_en.pdf
4. Veum VL, Laupsa-Borge J, Eng Ø. Visceral adiposity and metabolic syndrome after very high-fat and low-fat isocaloric diets: a randomized controlled trial. Am J Clin Nutr 2017 Jan;105(1):85-99